Aktualności Polska 21 września 2023
Według danych NCBR, w I połowie br. było prawie 100 projektów badawczych realizowanych z Funduszy Europejskich, z łącznym dofinansowaniem w wysokości ponad 524 mln zł. Natomiast od początku 2019 roku odnotowano blisko 1900 takich przedsięwzięć i ok. 11,8 mld zł. Większość z nich związana jest z produkcją i technologią przemysłową.
Kolejne miejsca w zestawieniu za 6 miesięcy 2023 roku zajmują pozostałe badania cywilne, ochrona zdrowia i zwiększenia zdrowotności, a także badania nieukierunkowane. Według ekspertów, w przyszłości priorytetem mogą być działania związane ze zmianami klimatycznymi i technologiami cyfrowymi.
Przemysł na tak
Jak wynika z danych Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR), w pierwszych sześciu miesiącach 2023 roku było 96 projektów badawczych (zakończonych i trwających) realizowanych z Funduszy Europejskich. 65 z nich jest związanych z branżą produkcji i technologii przemysłowej. Dofinansowanie tego obszaru wyniosło 345,2 mln zł, a wszystkich – 524,3 mln zł. Jak stwierdza Piotr Soroczyński, główny ekonomista Krajowej Izby Gospodarczej i były wiceminister finansów, mamy do czynienia z unowocześnianiem procesów produkcji. Widać chęć wytwarzania towarów w lepszym reżimie technologicznym, co raczej nie powinno nikogo dziwić.
– Skoncentrowanie się na rozwijaniu sektora produkcji i technologii przemysłowej może przynieść spore korzyści gospodarcze, przede wszystkim w aspekcie tworzenia nowych miejsc pracy w różnych obszarach, m.in. w takich, jak inżynieria, produkcja, badania i rozwój. To z kolei przyczyniłoby się do wzrostu zatrudnienia i poprawy kondycji ekonomicznej społeczeństwa – komentuje Ewa Flor, doradca podatkowy z Kancelarii ATL Accounting & Payroll.
Natomiast zestawienie za okres od 2019 roku do połowy tego roku obejmuje 1898 projektów z łącznym dofinansowaniem w wysokości 11,769 mld zł. Tu również na czele widnieje produkcja i technologia przemysłowa, odpowiednio 1145 oraz 6,835 mld zł, z czego najwięcej w 2021 roku – 425 i 2,4 mld zł.
Według Ewy Flor, te dane mogą wskazywać na istniejącą potrzebę modernizacji i rozwoju sektora przemysłowego. Ekspertka zaznacza, że projekty badawcze w tej dziedzinie prowadzą m.in. do stworzenia nowych produktów, procesów lub usprawnień, co jest kluczowe dla utrzymania pozycji konkurencyjnej na rynku globalnym.
– Branża produkcja i technologia przemysłowa jest bardzo pojemna. Pomijając nawet sam ułomny sposób segmentacji rynku, wpływ na strukturę może mieć kolejność konkursów. Ponadto, niektóre z nich, szczególnie w ostatnim okresie, NCBR ogłasza dla poszczególnych branż. W takim ujęciu nie jest to oddolna potrzeba rynku, a odpowiedź na zamodelowane przez NCBR kierunki wsparcia. Nie dziwi spadek liczby i wartości projektów. Od ok. 2020 roku nie są już ogłaszane konkursy z perspektywy 2014-2020, a jedynie realizowane projekty – podkreśla Magdalena Hołownicka, ekspertka BCC ds. projektów UE.
Branże z dofinansowaniami
Na drugim miejscu w zestawieniu danych z pierwszego półrocza br. znajdują się pozostałe badania cywilne – 15 projektów, z łącznym dofinansowaniem w wysokości 98,7 mln zł. W okresie od 2019 roku do I poł. 2023 roku było to odpowiednio – 150 i 678,9 mln zł, z czego najwięcej w 2021 roku – 52 i 235,9 mln zł.
– Projekty z kategorii „pozostałe badania cywilne” obejmują szeroki zakres dziedzin, które nie mieszczą się w wyraźnie zdefiniowanych kategoriach branżowych. To może sugerować różnorodność tematów badawczych oraz zainteresowanie różnymi aspektami życia społecznego, kultury i nauki. Mogą więc to być np. badania związane z naukami społecznymi, humanistycznymi, ekologią, edukacją, kulturą, sztuką, a także naukami ścisłymi – zaznacza doradca podatkowy z ATL Accounting & Payroll.
Analizując dane z pierwszego półrocza tego roku, widać, że 5 projektów dotyczy ochrony zdrowia i zwiększenia zdrowotności, z łącznym dofinansowaniem na poziomie 28,2 mln zł. Z kolei w okresie od 2019 roku do I poł. 2023 roku mamy odpowiednio 202 i 1,706 mld zł. Ostatnio również 5 projektów jest z branży badania nieukierunkowane, z dofinansowaniem 21,2 mln zł. Natomiast w danych za 4,5 roku widzimy 63 i 342,2 mln zł. Patrząc na 6 miesięcy tego roku, można zauważyć, że 3 projekty są z branży produkcja, dystrybucja i racjonalne zużycie energii, z łącznym dofinansowaniem – 12,4 mln zł. Od 2019 roku do I poł. tego roku mamy 88 i 402,4 mln zł.
– Ochrona zdrowia i zwiększenie zdrowotności jest również ważnym obszarem prowadzenia prac badawczych, szczególnie w kontekście ostatnich lat. Pandemia spowodowała zwiększone zapotrzebowanie na badania dotyczące wirusa, opracowanie nowych testów diagnostycznych oraz leków przeciwwirusowych. Natomiast projekty o charakterze nieukierunkowanym zazwyczaj mają na celu eksplorację nowych obszarów, odkrycie nowych zjawisk lub zastosowań, a także rozwijanie podstawowej wiedzy – dodaje Ewa Flor.
Przyszłościowe kierunki
Magdalena Hołownicka zwraca uwagę na Ścieżkę SMART, czyli pierwszy konkurs w ramach perspektywy 2021-2027 ze środków programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. W tym przypadku złożonych zostało ponad 1000 projektów. Jak podkreśla ekspertka BCC, niektóre trendy i megatrendy mają odzwierciedlenie w składanych wnioskach. Obecnie mamy istotne zainteresowanie modelami językowymi i poszukiwaniem coraz to nowych obszarów zastosowania. Warto poczekać na koniec roku, na wyniki pierwszych konkursów ze Ścieżki SMART, kredytu technologicznego i konkursów na B+R w regionach. Wtedy będzie można zweryfikować postawioną tezę.
– Dotychczasowe doświadczenie pokazuje, że priorytety badań i dofinansowania projektów mogą ewoluować, przede wszystkim w zależności od zmieniających się trendów społecznych, gospodarczych i technologicznych. Reformy w polityce publicznej, napływ nowych technologii, globalne wyzwania czy ekonomiczne okoliczności mogą wpłynąć na kierunek i zakres projektów badawczych – stwierdza ekspertka z ATL Accounting & Payroll.
Z kolei Piotr Soroczyński zwraca uwagę na prawodawstwo unijne. W nim jest mowa m.in. o przeobrażaniu gospodarki w taką o obiegu zamkniętym. I prawdopodobnie fundusze będą przeznaczane na technologie związane nie tylko z wytwarzaniem energii, ale też z jej oszczędzaniem. Według głównego ekonomisty KIG, może się okazać, że pewna pula środków zostanie skierowana na coś, co kiedyś ewentualnie stanie się specjalizacją europejską. Jako kontynent zaczęliśmy technologicznie odstawać od części świata. Mieliśmy Strategię Lizbońską, ale nie zdołaliśmy zmniejszyć dystansu do Stanów Zjednoczonych. Możliwe więc, że działania będą skupione na przynajmniej częściowym dogonieniu liderów.
– W mojej ocenie, w miarę narastających problemów związanych ze zmianami klimatycznymi i zrównoważonym rozwojem, priorytetowe będą projekty odpowiadające za ten stan. A więc kwestie dotyczące energii odnawialnej, efektywności energetycznej, ochrony środowiska i innowacje powodujące zmniejszanie emisji gazów cieplarnianych. Drugim obszarem, który może grać kluczową rolę, będą technologie cyfrowe. Mam tu na myśli przede wszystkim projekty dotyczące sztucznej inteligencji, automatyzacji, Internetu i analizy danych – podsumowuje Ewa Flor.
